HIỆN DIỆN NỖI LO VỀ NGUY CƠ THIẾU ĐIỆN

Việc đối mặt với thực tế nắng nóng trên diện rộng liên tục quanh mức 40⁰C tuần qua, tổng lượng điện năng tiêu thụ liên tiếp lập những mốc mới. Ngành điện cũng phải đối mặt với nguy cơ thiếu điện, khi nhiều dự án điện đã không được khởi công từ năm 2016 trở lại đây.

Với tình hình nắng nóng trên diện rộng và duy trì liên tục ở quanh mức 40⁰C ở khu vực miền Bắc và miền Trung trong tuần qua, nhiều kỷ lục về lượng tiêu thụ điện đã liên tiếp bị xô đổ. Cụ thể là công suất phụ tải hệ thống cao nhất đã đạt đến 35.110MW vào ngày 03/07/2018, sản lượng điện năng tiêu thụ toàn quốc đạt kỷ lục mới với 725 triệu kWh.

Nhiệt độ tăng mạnh cùng với thời gian kéo dài đã khiến cho công suất hệ thống tính đến thời điểm này của năm 2018 tăng mạnh so với năm 2017. Theo thống kê Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia, đỉnh công suất của năm 2017 được thiết lập vào mức 30.857MW và sản lượng cao nhất là 642 triệu kWh đều rơi vào ngày 09/08/2017.

Như vậy, đỉnh công suất tính tới thời điểm hiện tại đã vượt mức cao nhất của năm 2017 là 4.253MW và cao hơn so với tổng công suất điện của Nhà máy thuỷ điện Lai Châu và Sơn La cộng lại.

Khu vực miền Bắc và miền Trung là những nơi chịu tác động nặng nề nhất của đợt nắng nóng gay gắt lần này, vì thế cũng đã phải đối mặt với nhu cầu tiêu thụ điện ngày một tăng vọt. Công suất phụ tải đỉnh hệ thống điện và sản lượng điện tiêu thụ tại 2 khu vực này đều là các số liệu cao nhất từ trước đến nay.

Hiện diện nỗi lo thiếu điện

Điều đáng nói ở đây là công suất của hệ thống điện trong năm 2018 tăng mạnh so với đỉnh của năm 2017 đã báo hiệu khả năng thiếu điện trong khi đầu tư cho nguồn điện đang chững lại bắt đầu từ năm 2016.

Theo như Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia, hiện công suất đặt của hệ thống điện của cả nước vào khoảng 45.000MW. Tuy nhiên, không phải là toàn bộ công suất này có thể được khai thác hết do còn phải tùy thuộc nhiều vào điều kiện thuỷ văn, tích nước và tình hình cung cấp khí cho những nhà máy cùng điều kiện kỹ thuật của máy móc.

“Có hơn 2.000MW công suất luôn đặt trong tình trạng sửa chữa, bảo dưỡng, luân phiên, vì vậy không thể phát điện, xét thuần tuý về kỹ thuật. Cũng có hơn 2.000MW công suất nữa không thể huy động do bởi điều kiện thuỷ văn, nước không đủ lượng, áp suất để phát điện tối ưu theo đúng công suất thiết kế hay khí không đủ để chạy toàn bộ tổ máy”, theo một chuyên gia của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia.

Đó còn là chưa kể, thực tế một số tổ máy điện chạy dầu sẽ chỉ được huy động trong tình trạng vô cùng căng thẳng nhằm tránh làm gia tăng chi phí sản xuất điện, tăng áp lực tăng giá điện trong điều kiện mà Chính phủ yêu cầu không tăng giá điện trong năm 2018.

Như vậy, tổng hệ thống điện hiện nay chỉ có thể huy động được khoảng 38.000MW.

Theo như tính toán của chuyên gia, nhằm đảm bảo tăng trưởng điện ở mức 10% thì mỗi năm cần có thêm 3.000 - 4.000MW nguồn điện mới.

Vào năm 2018, Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN đã lên kế hoạch đưa thêm 760MW nguồn điện mới từ 2 dự án: Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 3 mở rộng và Thủy điện Sông Bung 2. Con số này vô cùng khiêm tốn so với tổng công suất là 2.135MW được đưa vào trong năm 2017 và 2.305MW năm 2016.

Cũng trong gần 2 năm trở lại đây, EVN khá ít đầu tư cho các nguồn điện lớn. Trong năm 2016 thì chỉ có 1 dự án được khởi công mới là Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng (600MW). Kế hoạch khởi công Dự án Nhiệt điện Quảng Trạch 1 (1.200 MW) đặt ra vào tháng 12/2017 thì cũng đã bị lùi sang năm 2018 và cho đến nay vẫn chưa xác định được thời điểm chính xác.

Năm 2017, 3 dự án BOT của ngành điện nhận được giấy chứng nhận đầu tư: Dự án Nhà máy Nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2 với vốn đầu tư 2,79 tỷ USD, quy mô 1.200MW; Dự án Nhà máy Nhiệt điện BOT Vân Phong 1 với vốn đầu tư đăng ký 2,58 tỷ USD, công suất 1.320MW và Dự án Nhà máy Nhiệt điện BOT Nam Định 1 với vốn đầu tư 2,07 tỷ USD, công suất thuần đạt khoảng 1.109,4 MW.

Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa rõ thời điểm 3 dự án BOT này chính thức bước vào giai đoạn khởi công xây dựng phần nhà máy chính.

Theo nhiều chuyên gia, đối với việc đầu tư một dự án điện, chỉ riêng phần xây dựng thì cũng đã mất ít nhất hơn 4 năm, chưa kể những công tác chuẩn bị trước khi vào phần xây dựng. Vì vậy, việc không xây dựng các dự án mới sẽ dẫn đến khả năng đáp ứng điện cho nền kinh tế gặp phải những thách thức đáng kể trong khoảng thời gian rất gần, khi mà tốc độ tăng trưởng điện bình quân hiện ở mức trên 10%/ năm, có nghĩa là mỗi năm cần từ 4.000 - 5.000MW công suất nguồn điện bổ sung.

Khi mà giá bán lẻ điện cho nền kinh tế vẫn còn được quyết định bởi mệnh lệnh hành chính, chưa theo thị trường và hiện đang ở mức bình quân là 1.720 đồng/ kWh, ngành điện sẽ rất khó hấp dẫn được các nhà đầu tư.